Bilardonun Tarihçesi
Günümüz bilardosunun ilk örnekleri 16.yy`da saraylarda görülmüştür. Önceleri tahta zemin ve tahtadan yapılmış bantlarla oynanan bilardo gerek malzeme gerekse kurallar açısından değişimlere uğrayarak bugünkü konumuna gelmiştir.

Bilardo topları fil dişli malzemeden imal edilmiş ancak 19.yy sonlarında sentetik toplar kullanılmaya başlamıştır. Lastik bant ve kösele ucun icadı ıstakaların günümüzdeki şekli alması sürekli değişen kurallar sonucu 20.yy başlarında bir yarışma sporu olarak ortaya çıkmıştır.

İlk önce delikli masalarla daha sonra üç topla Fransa`da oynanmaya başlanmıştır. Delikli bilardo (pool) Avrupa kökenli olmasına karşı Amerika`da daha yaygındır. Bu sebeple de Amerikan bilardosu olarak tanınmaktadır. Snooker ise ingilizler tarafından oynandığı için ingiliz bilardosu olarak tanınmaktadır.

BILARDO TARIHI
Bilardo acık alanda oynanan bir oyun olarak 14. yy’da ortaya çıktı. Çeşitli kaynaklara göre ilk bilardo masası 1470′te görüldü. Oyunun yaygınlaşması ise Louis 14′un saltanat döneminde gerçekleşti. Oyun halk arasında da sıkça oynanmaya başladı ve bilardo üzerine ilk kitaplar 17.yy’da İngiltere ve Fransa’da yazıldı.

 

Oyunda kullanılan sopaların ucu kıvrıktı ve “bilardo” diye adlandırılıyordu.Eskiden istakalar ince değildi ve kalın üç yüzeyleri topları ıskalamamayı saglıyodu. Oyunda istaka dışında “mace” adi verilen ve hokey sopasına benzeyen yardimci araçlar da kullanılıyordu, fakat banta yakın toplarda vurusu zorlaştırdığından bunların kullanımından vazgeçildi. İstekalarda en büyük gelişme, 1818′de kosele üç ve tebeşir kullanımının başlamasıyla gerçekleşti. İki parçalı istakalar ise ilk kez 1829′da üretildi. 1834′te arduvaz, 1845′te kauçuk bantlar bilardo masasına uygulandı ve daha sonra merkezi ağırlık merkezi ile çoğu zaman farklı olan fildişi topların yerine sentetik toplar kullanılmaya başlandı.

Bilardoda kullanılan araçlardaki tüm bu teknik gelişmeler, bu zamana kadar delikli masalarda oynanan oyun turunun dışında, oynanması daha güç olan karambol ve uc bant gibi disiplinlerin ortaya çıkmasında büyük rol oynadı. 2. Dünya Savası’ndan önce Avrupa, Asya ve Latin Amerika’da hala popüler olan karambol bilardo, ABD’de yerini üç bant bilardoya bıraktı. 1910 yılından 1950′lere kadar uc bant bilardoda uc Amerikalı söz sahibiydi. Bunlar Jake Schaefer, Welker Cochran ve Willie Hoppe’tu. Amerikalıların üç banttaki bu üstünlüğüne 1962′den beri uluslararası turnuvalarda büyük basarılar kazanan, kendi atış sistemlerini geliştiren ve tüm zamanların en iyi oyuncusu olarak gösterilen Belçikalı Raymond Ceulemans son verdi.

DÜNYADA BİLARDO
Geçmişini tarihçe bölümünde incelediğimiz bilardo sporu, günümüzde büyük insan kütlelerinin ilgi odağı olmuş, nazik bir salon sporu hüviyetine kavuşmuştur.

UMB (Dünya Bilardo Birliği) üç toplu deliksiz bilardoyu, WPBA (Dünya Pool Birliği) ise çok toplu delikli (Pool) bilardo disiplinlerini, organize etmeye çalışmaktadır. IBSF (Uluslararası Snooker bilardo Konfederasyonu) ise Snooker bilardonun organizesini yapmaktadır.

Bu üç kurulusun birleşmesi ile kurulan WCSB ise bilardo sporunu olimpiyatlara taşımaya çalışmaktadır. Zira IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi) bilardo ile uğrasan konfederasyonların tek bir çatı altında toplanmasını şart koşmuştur.

BWA (Dünya Bilardo Dernekleri Birliği) ise profesyonel bir yaklaşımla ve sadece 3 bant disiplini ile ilgilenmektedir.

Amatör ve profesyonel kuruluşlar arasında yaşanan hakimiyet ve çıkar savası, su anda Dünya bilardosunun en önemli problemi. Bu savaş yeni federe olan ülkemiz bilardosunda yakından ilgilendirmektedir.

3 toplu bilardo da, Dünya bilardosunda önde gelen ülkelerin başında Almanya, Hollanda, Fransa, İsveç, Belçika, İspanya gibi ülkeler gelmektedir. Kulüpler arası deplasmanı bilardo liginin bulunduğu bu ülkelerde, bayanlarda yoğun olarak bilardo oynanmaktadır.

3 topla birçok disiplin olmasına karsın 3 bant disiplini su anda en popüler duruma gelmiştir. 3 topu temel disiplini olan Karambol ise yavaş yavaş ölmekte. Su anda bu disiplinde Avrupa ve Dünya şampiyonası sadece juniorler seviyesinde yapılmaktadır. Televizyonların ve sponsorların ilgisizliği yüzünden rağbet görmeyen Karambol tarihe karışmak üzere.

Çok popüler olduğunu söylediğimiz 3 bant disiplini ise cazibesini henüz tam olarak çözümlenemeyişinden almaktadır. Çok zor ve zevkli olan bu disiplinde, ülkemizde süper sporcusu Semih SAYGINER ile, Dünya’da söz sahibidir. Halen profesyonel sıralamada, Dunya’nin en iyisi olarak kabul edilen İsvec’li Thorbjorn BLOMDAHL`in, şampiyonumuza karsý son bir senede sadece bir galibiyeti, buna karsı ise tam 5 mağlubiyeti bulunmaktadır.

Belcika’li buyuk usta Raymond CEULEMANS’in yasinin bir hayli ilerlemiş olmasına rağmen hala zirveyi zorlaması ise gerçekten takdire sayan.

Fransa, üçbantta Bitalis ile sesini duyururken, Ýtalya, Marko Zanetti, Hollanda Djck JASPERS, Japonya Kobayashi, Comari, Avusturya, Pills, Danimarka CARLSEN ile zirveyi zorlamaktadır.